भोजपुरमा लाखे नाच लिम्बु, राई, नेवार, मगर र अन्य आदिवासी जनजातिको सांस्कृतिक मिश्रणबाट विकसित भएको देखिन्छ। काठमाडौंको लाखे जस्तै, भोजपुरको लाखे नाच पनि असत्य माथि सत्यको विजय, रोग र संकटको अन्त्य, र समृद्धिको कामना जनाउने प्रतीक मानिन्छ।
भोजपुरको लाखे नाच गुंला महिना, गाईजात्रा, वा विशेष मेला/संस्कृतिक पर्वको अवसरमा प्रदर्शन गरिन्छ।कतिपय स्थानमा संक्रमण र महामारी नियन्त्रणका लागि पनि लाखे नचाउने परम्परा छ।
भोजपुरमा प्रयोग गरिने लाखेको मुखुण्डो रंगीचंगी, डरलाग्दो अनुहारयुक्त हुन्छ।लाखे नाचमा मुख्य लाखे, भैरव, वा देवी-देवताको रूपमा सघाउने पात्रहरू, तथा सांगीतिक वाद्ययन्त्र (ढोल, झ्यालिन, मादल आदि) पनि प्रयोग गरिन्छ।
लाखे नाच स्थानीय युवाहरूको सक्रियतामा आयोजना हुन्छ।धार्मिक गुरू वा स्थानीय पूजारीहरूको अगुवाइमा नाच सुरु हुन्छ।जनविश्वास अनुसार लाखेले नाचेपछि गाउँमा रोग, बाधा, आपत्ति हट्ने विश्वास गरिन्छ।
भोजपुरको लाखे नाचमा स्थानीय बोलचाल, लोक संस्कृति, र एथनिक पहिचान घुलमिल भएको हुन्छ।नृत्य मात्र नभई संवाद, अभिनय र कथावाचन समेत मिसिएको सांस्कृतिक कार्यक्रमको रूप लिन्छ।केही लाखेहरूलाई त्रासदीपूर्ण कथा वा ऐतिहासिक घटनासँग जोडिएको पनि पाइन्छ।
नयाँ पुस्तामा आकर्षण कम हुँदा परम्परा लोप हुने र राज्यस्तरबाट यो मौलिक सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षणको लागि योजना र बजेट अभाव छ।तर, स्थानीय संघसंस्था र युवाहरूको सक्रियताले अझै पनि परम्परा बाँचिरहेको छ।
